De effecten van meditatie op slaap volgens onderzoek

Steeds meer mensen ervaren de positieve effecten van meditatie op hun dagelijkse leven. De één ervaart meer rust en balans, de ander zegt beter gefocust te zijn, weer een ander voelt zich minder gehaast. Een groter en belangrijker effect is dat men opmerkt anders in het leven te staan. Er zijn ook mensen die zeggen dat ze beter en/of korter slapen sinds ze mediteren. Dat zou wat zijn: dat we meer uren wakker kunnen zijn omdat onze fysiologische afhankelijkheid van slaap afneemt. In deze blog kijken we naar wetenschappelijk onderzoek dat al is gedaan naar de effecten van meditatie op slapen, en uiteraard naar de eerste resultaten daarvan. Wat is het effect van regelmatig mediteren op jouw nachtrust?

Prestaties meten

Het is immers te makkelijk om te zeggen dat je beter slaapt door meditatie, als andere factoren ook een rol spelen. Dus gaat het erom dit te meten in een gecontroleerde omgeving, met een aantal proefpersonen. Zo bleek uit wetenschappelijk onderzoek in India, onder studenten, dat meditatie op korte termijn (bij mensen die niet eerder mediteerden) gemiddeld genomen een prestatieverbetering geeft in reactietijden. Bij mensen die al langer mediteren, was de conclusie heel anders: ze bleken minder uren te slapen. De onderzoekers gaven aan dat verder onderzoek moet aantonen of meditatie daadwerkelijk slaaptijd kan ‘vervangen’.

Minder slapen en dezelfde effecten als een vakantiedag

Een ander onderzoek, uit 2010, leverde nogal opvallende resultaten op. Mensen die regelmatig mediteerden en slechts iets meer dan vijf uur sliepen, bleken overdag even goed te presteren als mensen uit een controlegroep. Deze andere deelnemers aan het onderzoek mediteerden niet en sliepen gemiddeld bijna acht uur. Weer een ander en recenter onderzoek zou aantonen dat 15 minuten per dag mediteren hetzelfde effect zou kunnen geven als het effect van een vakantiedag. Ook gaven de deelnemers aan minder negatieve gedachten te hebben, en welzijn van een hoger niveau te ervaren. Hetzelfde rapporteerden ze op een vakantiedag. Meditatie zou dus voor kunnen zorgen dat je in veel kortere tijd dezelfde ontspanning bereikt, waar anderen een dag vakantie voor nodig hebben?

Mediteren in plaats van slapen

Volgens Julie Sacks, een Amerikaanse meditatie-expert, kan een meditatiesessie van 45 minuten vier uur slaap vervangen. Dat wil iedereen wel natuurlijk, als het jou lukt om 45 minuten effectief te mediteren uiteraard. Sacks is gespecialiseerd in yoga nidra, ook wel yogic sleep genoemd. Steeds meer mensen gebruiken het om eerder en meer ontspannen in slaap te vallen. Volgens Sacks stelt yoga nidra ons in staat om bewust te ontspannen, waardoor ons lichaam echt loslaat. Je geest is nog wakker, maar je lichaam ontspant totaal, inderdaad vergelijkbaar met een goede nachtrust.

De druk van het snelle leven

Het is natuurlijk ook niet zo vreemd dat een toenemend aantal mensen later inslaapt en slechter slaapt. Het leven gaat veel sneller dan ooit eerder. De verwachtingen van elkaar zijn hoger, de druk op presteren groter. We moeten daar als mensen onze weg in zien te vinden. We moeten mee of veranderen, maar dat gaat in de meeste gevallen niet zo snel als in de praktijk wordt gevraagd. Precies om die reden beginnen steeds meer mensen met meditatie, omdat ze meer rust willen ervaren. Het grote voordeel van mediteren is immers dat het overal kan, ook vóór, tijdens of na je werk. Volgens Sacks gaat het om de discipline van dagelijkse meditaties en daarvoor ook je intentie uit te spreken. Geen tijd hebben mag geen excuus zijn, zeker niet als je beter gaat slapen en daardoor zelfs tijd zou besparen. Voor mensen die net beginnen met mediteren: bouw je meditatiepractise rustig op, zonder verwachtingen, en wellicht verwonder je je binnenkort al over de eerste effecten. En bedenk dat een paar minuten stil zitten al beter is dan de hele dag maar door hollen.

Mediteren als medicijn

Voor mensen die slaapproblemen hebben, zou meditatie als een natuurlijk medicijn kunnen werken. Zeker als je enerzijds door yoga nidra of een andere vorm van meditatie makkelijker in slaap valt, en ook nog eens slaap zou kunnen vervangen. Mediteren is door iedereen met enig geduld aan te leren (fietsen kon je immers ook niet de eerste dag) en dat zonder bijwerkingen. Door te mediteren haal je jezelf als het ware uit de rush van de dag, en oefen je jezelf in het bereiken van kalmte. Als je eenmaal hebt ervaren wat mediteren jou brengt, kan het je ook uit je hoofd halen op de momenten dat dat echt nodig is. Namelijk als jouw lichaam duidelijk aangeeft dat het toe is aan rust.

Onderzoek NCBI

Het Amerikaanse National Center for Biotechnology Information (afgekort NCBI) deed een onderzoek bij 3.500 volwassenen. Conclusie was dat mediteren zeker helpt in het verminderen van symptomen die op stress duiden. Tevens bleken diverse manieren van meditatie te helpen bij het verminderen van problemen die door stress worden veroorzaakt, zoals angst, ongezonde eetgewoonten en zelfs depressie.

Conclusie

Er zijn dus duidelijke signalen dat mediteren een positieve invloed heeft op slapen. Kort door de bocht zou je kunnen zeggen dat je door regelmatig mediteren tot rust komt, (de kans op) stress vermindert, beter slaapt en daardoor minder slaap nodig hebt. Vooral voor die laatste conclusie is het nog te vroeg. Maar de eerste onderzoeken naar dit verband zijn alvast veelbelovend.