Sommigen stellen dat meditatie onzin is als het gaat om het komen tot Verlichting. Dat soort geluiden hoor je vooral uit de neo-advaita hoek en dit komt vermoedelijk voort uit de veronderstelling dat alles goed is zoals het is, dat alles gaat zoals het gaat en dat alles een illusie is. Je hoeft dus niets te veranderen. Deze veronderstelling klopt ook, maar als je dat niet (altijd) zo ervaart is er zeker wel iets te doen om het wél zo te ervaren. Zolang jezelf niet helemaal goed vindt zoals je bent, oordeelt over andere en het leven probeert te controleren leef je nog niet Verlicht. Het idee dat iedereen Verlicht is zou je inderdaad zo kunnen zeggen, maar dat is nog iets anders dan dat je het leven ook Verlicht ervaart!
Net als lezen over verlichting en luisteren naar spirituele leraren helpt in het proces naar verlichting helpt meditatie ook daarbij. Door meditatie kunnen we bijvoorbeeld langere tijd in die ‘staat van Zijn’ vertoeven waar dit in het dagelijks leven nog niet altijd lukt. En dat is dan een oefening om het ook in het dagelijks leven vaker en langer te ervaren. Het is oefenen in ‘het leven ervaren vanuit het absolute perspectief’ in plaats vanuit het relatieve perspectief. Het doet mij ook altijd denken aan de vergelijking die de Boeddha maakte. Hij vergeleek het spirituele pad en onderricht (in zijn geval de Dhamma) met een vlot om aan de overkant van een rivier te komen. Eenmaal aan de overkant is het niet meer nodig om het vlot bij je te blijven dragen. Ik heb zelf de indruk dat er mensen zijn die een klein eilandje in het midden van de rivier aanzien voor de overkant. Ze zien zichzelf als Verlicht, als een volmaakte Boeddha. Maar ik heb het idee dat idee dat sommigen pas halverwege zijn.
En zelfs al zou het helemaal gelukt zijn om het leven altijd vanuit een Verlichte staat te ervaren, dan helpt meditatie om dit te continueren. Thich Nhat Hanh vroeg zich als jonge monnik af waarom de Boeddha altijd nog bleef mediteren terwijl hij al Verlicht was. Later kreeg hij het inzicht dat alles vergankelijk is, dus ook die verlichte staat van Zijn en daarom is het goed dit te onderhouden met formele meditatiebeoefening. “Niets kan bestaan zonder voedsel, inclusief geluk; je geluk kan sterven als je niet weet hoe je het moet voeden. Als je een bloem snijdt maar niet in water zet, zal het in een paar uur verwelken.” (hierbij heb ik ‘happiness’ vertaalt naar ‘geluk’, maar er is geen goede vertaling voor happiness zoals het in deze context wordt bedoeld. ‘Innerlijke vrede en vreugde’ is misschien een betere omschrijving.
Meditatie helpt je te komen tot het leven volledig te ervaren vanuit overgave. Voorbijgaand aan oordelen, concepten en interpretaties. Oordelen, concepten en interpretaties blijven heus wel opkomen in je mind. De mens ervaart nu eenmaal duaal. Maar meditatie leert je daar voorbij te kijken.
Vanuit relatief perspectief heeft
mediteren vele voordelen zoals ook wetenschappelijk aangetoond. Dat kan sowieso niet meer worden ontkent. Maar ook als het gaat om het absolute perspectief geldt voor de meeste mensen, of ik denk eigenlijk wel álle mensen, dat meditatie behulpzaam is. Daar kijk ik dan anders naar dan sommige neo-advaita beoefenaars.
Gerjan Schoemaker
