Burn-out en de huidige tijd, een onlosmakelijke verbintenis
Blog Door: Jacqueline M. van Zeist
www.levenscoach.org
Mijn eerste kennismaking met ‘overspannenheid’ was op de middelbare school, terug in de jaren tachtig. Onze klasse mentor raakte voor langere tijd uit de running. Een vreemd fenomeen bedacht ik nog. Hij gaf biologie, mijn favoriet vak, daar kon je toch niet overspannen van raken.., en zo moeilijk maakten we het hem toch niet?
Jaren later, ergens in de jaren negentig ontdekte ik dat overspannenheid de naam burn-out kreeg, een aandoening met verder strekkende gevolgen. Intussen had ik twee studies afgerond en was ik bezig een baan te zoeken. Milde depressieve klachten en oververmoeidheid waren onderwerp waar ik intussen beter bekend mee raakte. Het gevoel de draad van ‘levensblijheid’ kwijt te zijn, het gevoel de grond wat te verliezen. Of dit ook verwant is met burn-out ging destijds mijn pet te boven. Als student had je wel wat anders aan je hoofd!
Het schuren en wringen tussen wat je wilt en wat je kan werd later in het werkend leven navenant duidelijker. Om me heen zag ik werkgevers worstelen met ‘onwillige’ werknemers, procedures afwerken om het ontwikkel proces van desbetreffende te monitoren, transitieprocessen ontwerpen en zo her en der vielen gewaardeerde collega’s uit. Ziek, overspannen of misschien wel burn-out.
De gedachte van ‘die is niet opgewassen’, die is ‘te gevoelig’ is snel gemaakt. Velen spraken die in meer of minder expliciete vorm bij de lokale koffie corner.
Ik moest toen wel eens denken aan mijn leerkracht biologie. Was hij dan ook niet opgewassen of te gevoelig zoals mijn collega’s van toen meende waar deze ‘aandoening’ over ging? En hoe zou het voelen dat er zo over je werd gesproken?
Intrigerend, hoe bestaat het toch om zo ziek te worden, in een tijdgeest waar het individu onverkort zegeviert, waar je niet meer je vader in de bakkerij hoéft op te volgen, dienstplicht allang is afgeschaft, waar je de school kunt kiezen die je aanstaat en je competenties liggen, waar je de wereld over kunt reizen als je je daartoe geroepen voelt, waar je om de oren wordt geslagen met zelfhulp boeken over een beter en leven met meer fulfilment en dito trainingen.
Maar ook, waar ‘human capital’ een asset is geworden (i.t.t. veel andere landen), waar je loopbaan nauwkeurig wordt ondersteund en begeleid door professionals. Waar zelfs de stap naar je pensioen wordt begeleid zodat de landing naar een rustend leven zacht is.
Een paradox of is hier sprake van een vanzelfsprekende valkuil?
Een vraag die me al lang bezighoud. En ik gedeeltelijk vanuit eigen ervaring intussen kan beantwoorden. Want ook aan mij is een burn-out niet voorbij gegaan- hoeveel ik er intussen ook van wist. En ik kon kiezen wat ik zelf wilde t.a.v. studie, werk, reizen of niet en alles wat er tussen zat. Of was het misschien juist door al deze keuzen dat de grond gaat schuiven en het licht troebel wordt?
Natuurlijk zijn er parameters, ofwel factoren die zeker niet meehelpen. Denk daarbij aan persoonlijkheidsstructuren: perfectionisme, aardig gevonden worden, gevoeligheden bla, bla, bla.
In combi met een werkomgeving waar er veel verantwoordelijkheid ligt bij de werknemer in combinatie met een onduidelijke aansturing en afwezige beloningsstructuur. ‘Bewezen factoren uit de boekjes’ die ik volmondig uit de eigen werkpraktijk kan bevestigen.
Maar dan nog.. je hoeft toch niet te prooi te vallen aan de klauwen van een burn-out?
Zo zie ik mensen die veelvoudig in heftige omgevingen zitten, waar veel van gevraagd wordt, beslist aardig willen gevonden worden en waarbij enige vorm van aansturing ontbreekt. Ziek? Ho maar. Fluitend bereiken ze de pensioengrens met een goede gezondheid in lijf en leden.
Ik wil hiermee maar zeggen dat burn-out een black box is. Valt de een over de rand, de ander redt het net. Komt de een zonder kleerscheuren uit een heftige reorganisatie waarbij de maat opnieuw wordt genomen, gaat de ander alsnog voor de bijl in een ogenschijnlijk kalme baan.
Als counselor en levenscoach zie ik regelmatig allerhande klachten rond dit thema voorbij komen. Leeftijd lijkt intussen geen echte rol meer te spelen, de manier van benaderen wel. Ik heb ontdekt dat de gemeenschappelijke deler en tevens rode draad de bereidheid en loyaliteit is om je eigen grond te onderzoeken. Wat maakt jouw tot wie je bent, hoe ziet jouw eigenheid eruit. Zo puur, bot, eigen en indringend als mogelijk. Zodat jij je steeds verder en verder kunt identificeren met wie jijzelf bent, in tegenstelling tot je archetypen, rollen en patronen. Iets waar je ziek van geworden bent.
Mijn adagium is dat wat vanuit verbinding stuk is gegaan, alleen in verbinding weer gemaakt kan worden. Hulp bij het hervinden van jouw identiteit is dan ook geen overbodige luxe. Ondanks de eindeloze reeks zelfhulpprogramma’s, die overigens zeker een goede aanzet kunnen geven.
Doel is uiteindelijk dat jij een kijkje neemt in je ‘black box’ en die burn-out gaat leren ‘verstaan’. Zodat jij weer de leiding krijgt over wie je bent en wat je kan en wil. En jouw unieke bijdrage kan leveren aan de wereld die het zo hard nodig heeft.
Door: Jacqueline M. van Zeist
