Omgaan met verandering

Ik heb twee dochters die beide helemaal weg zijn van Froozen. Ze luisteren zelfs de liedjes uit de films in zowel het Nederlands als het Engels, zodat ze nog meer hebben om uit te kiezen.

Je hoort regelmatig van mensen die in retraite gaan dat ze een liedje in hun hoofd hebben. Volgens mij is dat meer regel dan uitzondering. De afgelopen retraite had ik het Froozen liedje “Dit verandert nooit” in mijn hoofd. Het liedje bleef maar opkomen. Gezien verandering, of eigenlijk vergankelijkheid, volgens het Boeddhisme één van de drie karakteristieken van bestaan is kon ik het niet helpen om af en toe op de tekst van het liedje te reflecteren.

Bij deze een stukje van de songtekst:

Ja het wordt na de zomer weer kouder
En je wordt vanzelf ouder
Elke wolk verandert ooit
In een poel of waterplas

Die pompoen dat is straks mest voor de akker
En mijn blaadje wordt steeds bruiner, de stakker
Dus hou ik me vast aan wat blijft zoals het was

Het is prinses Anna die dit zingt omdat ze helemaal verliefd is op Christopher. Belangrijk is natuurlijk de laatste zin. “Dus hou ik me vast aan wat blijft zoals het was”.

Dat is wat mensen namelijk geneigd zijn om te doen. Om te midden van de veranderlijke wereld een stukje zekerheid en stabiliteit te zoeken. Daar is niets mis mee en het is zelfs menselijk. Niet alleen menselijk, het is zelfs wezenlijk. Ieder organisme zoekt evolutioneel gezien naar veiligheid. We moeten echter inzien dat als we een stukje veiligheid en stabiliteit hebben gevonden, dat dit niet voor altijd is. En daar gaat het vaak mis.

We houden vast aan dingen waarvan we denken dat ze stabiel zijn, blijvend. Maar niets is blijvend. De roze wolk waar prinses Anna in verblijft lost ook weer eens op. Iedereen die een langere tijd een relatie heeft, of heeft gehad weet dat ook een relatie continu aan verandering onderhevig is. We kunnen misschien wel zeggen ‘ja maar we zijn wel trouw aan elkaar en ik weet zeker dat we altijd getrouwd blijven’. Mogelijk is dat ook waar. Maar de vorm van de relatie verandert altijd. Relatie is een woord die wij mensen hebben bedacht. Het is een zelfstandig naamwoord en voor alle zelfstandige naamwoorden geldt dat het een gevoel geeft van iets vaststaands. Een tafel, een stoel, een steen. Maar in feite zijn ook dit processen. Tijdelijke samenstellingen die altijd in beweging zijn.

Zekerheid, veiligheid en stabiliteit geeft ons rust en de mogelijkheid om ons te ontplooien op andere gebieden. Het zijn niet voor niets behoeften onderaan de Maslow piramide. Er ontstaat echter veel onnodige ellende als we ons vast blijven klampen aan iets dat verandert.

Mensen hebben moeite met verandering. Dat zie je bijvoorbeeld vaak terug bij veranderingen die door worden gevoerd in een bedrijf of wat ook een duidelijk voorbeeld is de angst en weerstand die mensen hebben op de veranderingen veroorzaakt door het COVID-19 virus.

Het vermogen om los te laten waaraan je gehecht bent

Verandering zelf is niet het probleem. Maar vast willen houden aan iets dat bij je vandaan gaat, of dreigt te gaan, leidt onvermijdelijk tot een vorm van ongemak, stress, boosheid of andere vorm van lijden. Het is de kunst om te genieten van de prettige, comfortabele en veilige dingen, momenten en perioden, maar er niet gehecht aan zijn. Of in ieder geval het vermogen te ontwikkelen om hetgeen waaraan je gehecht bent te kunnen loslaten.

Het ontwikkelen van evenwichtigheid

Iedereen heeft te maken met verandering. Het ene moment is nog plezierig, het andere moment is het zeer onplezierig of krijgen we in het leven te maken met grote uitdagingen.

In het Boeddhisme wordt ook wel gerefereerd naar de Acht Wereldse Winden:

• Plezier en pijn
• Winst en verlies
• Lof en blaam
• Succes en falen

Iedereen krijgt te maken met deze prettige en onprettige aspecten van het leven. Niemand ontkomt hieraan. Om tot een groter innerlijk geluk te komen dat minder afhankelijk is van de omstandigheden, en zo meer moeiteloos te kunnen leven, dienen we tot een vorm van gelijkmoedigheid te komen. Of zelf noem ik het ook wel evenwichtigheid (gezien gelijkmoedig soms wordt geassocieerd met afgevlakt terwijl dit juist niet het geval is). Het is de uitdaging om zelf het evenwicht te zijn te midden van alle verandering. Belangrijke aspecten daarvoor zijn:

• Niet willen vastklampen aan iets dat verandert of dreigt te veranderen
• Niet hunkeren naar een situatie die er nu nog niet is
• Geen weerstand hebben tegen onprettige situaties. Maar deze aanvaarden hoe ze zijn en van daaruit kijken hoe je kunt handelen vanuit wijsheid en vriendelijkheid (vriendelijk naar jezelf en anderen)

Gerjan

“Nee dit verandert nooit
Ik voel geluk als ik bij haar ben
Dat blijft altijd zo”
– Frozen 2 –

Overzicht komende activiteiten