Tantra
Dit blog over Tantra in het Boeddhisme is geschreven door Bart Verberkt
Tantra in het Boeddhisme
In deze blog vertellen we graag iets over tantra, en met name over tantra in het Boeddhisme. Tantra is namelijk een onderwerp dat door veel mensen verkeerd wordt geïnterpreteerd, omdat ze vooral aan erotiek en seks denken. Dat tantra juist veel meer is, leggen we je graag hier uit. Om even te plaatsen waar we ons bevinden: we hebben het hier over het Tibetaans Boeddhisme, en dan met name Dzogchen. We maken een begin aan de hand van het woord prana, dat staat voor de altijd aanwezige levensenergie in ons lichaam. Terwijl andere energieën o.a. afhankelijk zijn van onze stemming en soms zelfs afwezig zijn, is het mogelijk om prana zo groot mogelijk te maken door middel van oefeningen. In die status, waarin ons lichaam en onze lichaamsprocessen in rust en in balans zijn, en ook onze gedachten, gevoelens en emoties tot rust komen, bereiken we het stadium van tantra. Het is ook het stadium waarin we het meest maximaal van nut kunnen zijn voor alle andere levende wezens. Tantra betekent in het Sanskriet ‘iets dat uitgerekt is’, in deze context wordt daarmee bedoeld dat er geen begin en geen einde is.
Verlichting
Door middels tantra oefeningen al jouw levensenergie aan te wenden ben je volgens een oude, Indiase, religieuze stroming ook op weg naar verlichting, zelfs al binnen jouw huidige leven. Binnen tantra praktijken wordt dan ook gewerkt met het reciteren van mantra’s, met mudra’s (rituele en heilige handgebaren), met visualisaties, met mandala’s en dus met het werken met energieën, in de vorm van meditatie, yoga en massage. Tantra is dus een methode om jouw uiteindelijke aard van werkelijkheid te worden, verlicht te raken dus.
Prana en andere energiën
Behalve prana zijn er dus ook andere energiën, en het is de kunst om prana groter te maken dan al die andere energiën die immers ook continu in beweging zijn. Want: jouw lichaam reageert op de energie die het grootste is op een bepaald moment. Als je bijvoorbeeld dankbaar bent voor iets, maar tegelijkertijd bozer bent over iets anders, dan zal die boosheid jouw reactie bepalen. Ben je in staat om vanuit dankbaarheid te reageren (en dat is dus te trainen), dan zal je veel milder reageren.
Seksuele energie
Seksuele energie is de energie die mensen vaak als eerste noemen als het over tantra gaat, maar het is dus niet de belangrijkste. Om tantra te bereiken gaat het er om prana tot de belangrijkste energie te maken. Andere energiën, ook seksuele energie, volgen op afstand zou je kunnen zeggen. Seksuele energie is dus niet dé leidende energie binnen tantra, een soms snel bereikte staat van fysieke opwinding leidt mogelijk tot deze misvatting. Seksuele energie is echter slechts een soort restenergie die ontstaat bij de transformatie van Shiva en Parvati (te vertalen als Yang en Yin) naar prana, wat ook wel de 1e transformatie wordt genoemd. De 2e transformatie is die van prana naar helende energie, en in de 3e transformatie wordt helende tot inzicht energie. Deze laatste transformatie leidt, zoals de naam al aangeeft, ook tot inzichten en tot gaven. Deze drie transformaties zijn wellicht de kortst mogelijke uitleg van een spiritueel proces. Seksuele energie kan, terwijl het dus eigenlijk een restenergie is, enorm sterk zijn. Daardoor is het ook dé valkuil om er in mee te gaan en dus jouw seksuele opwinding te volgen. Weet je die valkuil te negeren, dan ga je door met jouw transformatieproces op weg naar verlichting.
De ruime vorm van tantra
Tantra is dus veel ruimer dan massage, aanraken of andere fysieke genegenheid of intimiteit. Tantra is vooral een stadium waarin je er in slaagt jouw belangrijkste energie het grootste maken, bewust en onbewust. Meditatie is een mooie vorm om dit stadium steeds vaker te bereiken en meer in balans te komen.
Auteur artikel: Bart Verberkt
Gerjan Schoemaker is meditatieleraar en oprichter van Meditatie Instituut Nederland. Als hoofddocent van de erkende Meditatie Opleiding deelt hij zijn ruime kennis en ervaring. Daarnaast is hij gastdocent meditatie en boeddhistische psychologie bij de Opleiding Integraal Essentiecoach, en begeleidt hij vipassana retraites en cursussen. Gerjan put uit een rijke achtergrond in verschillende tradities, waaronder het Boeddhisme en Advaita Vedanta.