Goede zithouding bij meditatie

Een goede zithouding bij meditatie is erg belangrijk. Een verkeerde zithouding kan namelijk leiden tot fysieke klachten. Vaak in de rug, maar mogelijk ook in de enkel, knie of heupgewrichten.

Ongemakken en/of pijntjes zijn niet te voorkomen

Let wel, het is niet zo dat een juiste zithouding pijntjes volledig kan voorkomen. Integendeel, zelfs zeer ervaren yogi’s ervaren wel eens sensaties in de benen, onderrug en/of bovenrug. Vanuit de meditatie gezien worden deze ‘pijntjes’ echter gebruikt als oefenobject. Bij de meditatiebeoefening proberen we te ‘zijn met dat wat er is’. Kriebel gebruik ik ook vaak als voorbeeld. Als er kriebel is probeer er dan bij te zijn zonder reactief te zijn. Dus niet krabben. Enkel met vriendelijkheid de aandacht bij deze lichamelijke sensaties laten rusten. Pijntjes tijdens de meditatie geven inzicht in hoe we ons hiermee verhouden en tegelijkertijd kunnen we het ook gebruiken om hiermee te oefenen.

Blessure-pijn of groeipijn?

Zelf maak ik vaak onderscheid in groene pijn en rode pijn. Of ook wel blessure-pijn of groeipijn. Met blessure-pijn bedoel ik pijntjes die ontstaan door een verkeerde (zit)houding die tot een blessure of lang blijvende pijn leiden. Met groeipijn bedoel ik pijntjes waar je van kan leren, zoals hierboven beschreven. Groeipijn gaat vrij snel of direct weg zodra je opstaat. Een slapend been is vaak een vorm van groeipijn. Een ongemak waarbij we meestal niet van houding hoeven te veranderen.

Ontspannen zitten. Een tijdje zonder echte pijntjes.

Veel mensen hebben de veronderstelling dat je in een lotushouding moet zitten als je gaat mediteren. Als je dit makkelijk kan doen dan adviseer ik dit ook, maar voor de meeste Westerse mensen is dit niet eenvoudig te doen.
Als stelregel gebruik ik vaak dat je minimaal 15 minuten in een bepaalde houding moet kunnen zitten voordat er echt een noodzaak is om te verzitten. Liever 20 minuten. Als je net begint met mediteren mag dit uiteraard een kortere tijd zijn. Het is niet zo dat je dan geen ongemakken mag waarnemen, maar het moet niet zo zijn dat je na 7 minuten perse moet verzitten omdat je anders teveel pijntjes ervaart.

Onderzoek daarom wat voor jou de juiste zithouding is, een houding waarin je voor een langere tijd zonder pijntjes in de benen, onderrug of bovenrug kan blijven zitten. Dit kan voor veel mensen ook betekenen dat ze beter op een stoel kunnen zitten en sommige mensen kunnen zelfs beter gaan liggen (eventueel hierin afwisselen).

Waar op letten bij de zithouding?

Het is belangrijk dat je ontspannen kan zitten, en toch in een waardige houding. Rechtop.
Je wervelkolom moet een mooie S vorm aannemen. Veel mensen die verkeerd zitten hanteren een C vorm.
Een S vorm krijg je door je bekken een klein beetje naar voren te kantelen terwijl je jezelf volledig strekt. Je kruin rijkt naar het plafond of de lucht. Ga na of je lichaam geen onnodige spanningen vasthoudt. Je benen, schouders, kaken en voorhoofd zijn daarbij belangrijke aandachtsgebieden. Je kan je schouders een keer iets optillen en vervolgens naar achter laten zakken waardoor je borstgebied zich verder opent en de schouderbladen iets dichter naar elkaar komen. Ik adviseer je handpalmen naar boven te leggen omdat ook dit op subtiel niveau je borstkast nog iets verder opent.

Zorg voor een goed meditatiekussen
Als je er voor kiest om in kleermakerszit of een lotushouding te zitten, zorg dan dat je kussen hoog genoeg is. Over het algemeen geldt dat mensen die lenig zijn een laag meditatiekussen nodig hebben (en soms zelfs geen kussen) en mensen die minder lenig zijn een hoog meditatiekussen (of een stoel). Zorg dat je een beetje op de punt van het kussen zit, waardoor je bekken wat verder naar voren kantelen (zie alinea hierboven).

Om de juiste hoogte te krijgen kan je ook wat boekweit uit het meditatiekussentje halen.

Er mogen geen spanningen meer zijn in de benen. Bij veel mensen liggen de onderbenen en knieën niet op de grond. Doordat deze dan geen ondersteuning hebben, houden ze nog spanningen vast in de benen. Zorg dan voor een kussentje voor onder de benen. Je kan ook kiezen voor een deken of een sierkussentje wat je thuis nog hebt liggen. Als het maar zacht is en er voor zorgt dat je benen omhoog blijven.

Verder kan je ook kiezen voor een meditatiebankje of een stoel. Je hebt meditatiebankjes waarbij de benen en knieën aan de zijkant van de poten komen te liggen, en ook meditatiebankjes waarbij deze tussen de poten van het bankje door komen te liggen. Beide is prima, kijk hierbij wat voor jou het meest prettig aanvoelt.

Zorg voor een zachte ondergrond

Ga niet zomaar op de vloer zitten, maar zorg voor een zachte ondergrond. Dit kan bijvoorbeeld een opgevouwen badhanddoek zijn of een yogamat. Persoonlijk adviseer ik echter altijd een meditatiemat te gebruiken. Bij voorkeur gevuld met boekweit, maar met foam is ook prima. Bij meerdere dagen mediteren, zoals bij retraites is een meditatiemat met boekweit wel een stuk comfortabeler.

 

Video’s

Ter verduidelijking en wellicht ook wat andere aandachtspuntjes enkele Youtube filmpjes over een goede zithouding:

 

Door specifieke yogaoefeningen kan je ook werken aan meer flexibiliteit in de benen waardoor je beter in een kleermakerszit of lotushouding kan komen.  Zie bijvoorbeeld onderstaande video’s:

 

 

Door Gerjan Schoemaker
meditatieleraar Vihara

 

Overzicht komende activiteiten