De betekenis van de mantra ‘Om Mani Padme Hum’

Iedereen die enigszins bekend is met het Boeddhisme heeft vast wel eens de mantra Om Mani Padme Hum gehoord of zelfs mee gereciteerd. Het is namelijk dé mantra uit het Dzogchen, Tibetaans Boeddhisme, die het vaakst wordt gereciteerd. We leggen je uit wat deze mantra precies betekent, en geven je een vertaling, zodat je een volgende keer met nog meer aandacht mee kunt reciteren.

Avalokitesvara en de oorsprong van Om Mani Padme Hum

De mantra Om Mani Padme Hum is een aanroeping van de bodhisattva Avalokitesvara, de bezitter van het Juweel-Lotus. Een bodhisattva is een wezen (sattva) daar naar verlichting (bodhi) streeft. Al ruim duizend jaar geleden was er sprake van verering van Avalokitesvara in Tibet. De eerste keer dat Om Mani Padme Hum als mantra wordt genoemd is rond het begin van de 5e eeuw. Het verhaal gaat dat er destijds meerdere manuscripten uit de hemel op aarde vielen. Eén daarvan was de Karandavyuha, het eerste geschrift waarin Om Mani Padme Hum als mantra voorkomt. Strekking van de boodschap was dat het reciteren van Om Mani Padme Hum het meest voorname instrument is op weg naar verlichting.

Betekenis Om Manipadmé Hum

De exacte schrijfwijze van deze mantra, die jou op weg naar verlichting ook een ultiem gevoel van compassie geeft, luidt: Om Manipadmé Hum. Om de juiste uitleg te kunnen geven, bespreken we twee onderdelen: het juweel-lotus en de bezitter ofwel beschermer. Mani staat voor een juweel of een parel, het symbool voor wijsheid. Padme (of Pemé zoals je het uitspreekt) is een bloem die in een vijver groeit. Uiteraard hebben we het hier over de heilige lotusbloem. In de tekst van de mantra Om Mani Padme Hum zou je beide dus samen kunnen interpreteren als het eren van het groeien en bloeien van de parel wijsheid.

Ook kun je de juweel of parel zien als je ‘Boeddha-natuur’ of ook wel je bewustzijn, hetgeen dat altijd in je zit maar vaak wordt overschaduwd. Die essentie is compassievol bewustzijn. De parel in de lotus. Bij het reciteren van Om Mani Padme Hum kun je je voorstellen dat de lotus uit de modder (ook wel onwetendheid en moeilijkheden waar we mee te maken hebben) opbloeit, zich opent en de essentie zich toont en in alle richtingen uitstraalt. Het is niet zo dat die parel er niet was toen de bloem gesloten was. Zo hebben wij ten diepste allemaal deze essentie in ons, ook als we dat niet bij onszelf of een ander herkennen. Die essentie kun je niets vanaf halen en je kunt er niets aan toevoegen. Het is grenzeloos bewustzijn. Bij het reciteren kun je je voorstellen dat de parel zich in je hart bevindt en naar alle kanten wit licht uitstraalt. Dat witte licht staat voor kwaliteiten als liefdevolle vriendelijkheid, compassie en vreugde. Laat dit eerst door het hele lichaam opnemen en straal het vervolgens uit in alle windrichtingen. Onvoorwaardelijke en onbegrensde mededogen voor alle levende wezens, niemand uitgezonderd.

De mantra begint met Om, zoals de meeste mantra’s, omdat dit ook wel wordt gezien als de ‘klank van het universum’, waar alles uit voortkomt.

Effecten van het reciteren van Om Mani Padme Hum

In het Boeddhisme wordt er gesproken over gevoelens die ons in onbalans brengen en die verantwoordelijk zijn voor menselijk lijden. Het gaat om gevoelens die we allemaal kennen, hoe compassievol we bijvoorbeeld ook proberen te zijn, maar dus een negatieve ‘bijsmaak’ hebben. Boeddhisten zeggen dat het vaak reciteren van de mantra Om Mani Padme Hum bijdraagt aan het jezelf bevrijden van die gevoelens. We hebben het dan over het loslaten van: trots, jaloezie, lust, onwetendheid, hebberigheid en afschuw. Je zou Om Mani Padme Hum dus kunnen zien als een soort reiniging van de negatieve aspecten van deze gevoelens. Hoe kunnen we deze mantra dan ontleden en vertalen in het Nederlands?

Om Mani Padme Hum ontleed

Als we de vier woorden van Om Mani Padme Hum verder ontleden, krijgen we de volgende ‘vertaling’:

Om bevrijdt jou van je trots.

Ma bevrijdt jou van je jaloezie.

Ni bevrijdt jou van je lust.

Pa bevrijdt jou van je onwetendheid.

Dme bevrijdt jou van je hebberigheid.

Hum bevrijdt jou van je afschuw.

Het toepassen van de mantra Om Mani Padme Hum

De krachtigste werking van het reciteren van de mantra Om Mani Padme Hum vindt uiteraard plaats als we met een grote groep samen mediteren en deze bekende mantra gezamenlijk reciteren. Maar natuurlijk kan je dat reciteren ook prima alleen doen. De kans is groot dat op datzelfde moment vele anderen dezelfde mantra reciteren. Wat voor alle mantra’s geldt, geven we ook als advies voor Om Mani Padme Hum: focus op je ademhaling en niet op het juist uitspreken van de tekst. Dat volgt vanzelf. Wat daarbij kan helpen: luister eerst eens naar deze mantra. Je vindt hem in allerlei vormen en uitvoeringen. Kies de versie die bij jou past en die je bijvoorbeeld mooi kunt inpassen in je dagelijkse meditatie.

• Bekijk ook onze geleide meditaties.
• Bekijk hier onze agenda met (onder meer) Boeddhistische retraites.

Gerjan Schoemaker

Gerjan Schoemaker is meditatieleraar en oprichter van Meditatie Instituut Nederland. Gerjan is hoofddocent van onze erkende meditatie opleiding in Amsterdam en begeleidt vipassana retraites en cursussen. Gerjan bestudeerd en onderricht vanuit verschillende stromingen, waaronder het Boeddhisme en Advaita tradities. Daarnaast geeft Gerjan onderricht in diverse meditatie technieken.