fbpx

Wat is Dana?

Wat betekent Dana in het Boeddhisme? Hoe werkt het?

Dana; De beoefening van vrijgevigheid.

 

Vrijgevigheid als tegengif voor gehechtheid en hebzucht

Dana is een woord uit het Pali en wordt vaak vertaald naar vrijgevigheid, vrijwillig geven of donatie. Vrijgevigheid wordt binnen het Boeddhisme gezien als een belangrijk aspect voor spirituele groei en transformatie.

Vrijgevigheid is dan ook een tegengif voor gehechtheid en hunkering, die de bron zijn van ons lijden, stress en ongemak (Dukkha), zoals uitgelegd in de Tweede nobele waarheid.


Coach Opleiding

Drie vormen van geven

Er wordt ook wel gesteld dat er drie vormen van geven zijn; geven als een bedelaar, geven als een koopman en geven als een koning. Let wel, hier zit geen goed of fout in, maar het is goed om voor jezelf stil te staan op welke manieren je vrijgevigheid zoal toepast.

  • Bij geven als een bedelaar geven we iets weg wat we toch niet meer nodig hebben.
  • Bij beven als een koopman verwachten we er (nu of later) iets voor terug. Dit is dus een vorm van voorwaardelijk geven.
  • Bij geven als een koning geven we om het geven, zonder er iets voor terug te verwachten. Dit is dus een vorm van onvoorwaardelijk geven.

Vreugde van het geven en van het ontvangen

Vrijgevigheid gaat twee kanten op. Er is een gever en een ontvanger. Het is de oefening om zowel de vreugde te ervaren bij het geven, als ook bij het ontvangen. Kunnen we de vreugde ervaren bij het onvoorwaardelijk geven? En kunnen we ook wel de vreugde ervaren bij het ontvangen?
Sommige mensen vinden het moeilijk om te ontvangen met vreugde. Ze voelen bijvoorbeeld dat ze het niet waard zijn of dat ze er iets voor terug moeten doen.
Vrijgevigheid is dan ook een kwaliteit waarin we kunnen oefenen en groeien.

Geven vanuit een balans tussen wijsheid en liefde

Het is belangrijk dat, terwijl je een onvoorwaardelijke vrijgevigheid ontwikkeld, dat je blijft geven vanuit een balans tussen liefde en wijsheid. Als je dana beoefend is het belangrijk om dit te doen vanuit deze twee aspecten. Bijvoorbeeld; als je een gezin te onderhouden hebt en je hele vermogen weggeeft aan iemand die er een nieuwe auto van koopt, getuigd dit misschien van veel liefde naar de persoon die het geld ontvangt, maar het getuigd vermoedelijk niet van wijsheid. Zo had ik eens een deelnemer bij een retraite die vertelde hoe ze veel geld weggegeven had aan een nieuwe liefde. Mensen om haar heen gaven haar al het advies het niet helemaal te vertrouwen. Achteraf bleek het ook niet vanuit een zuivere intentie bij de andere persoon te zijn gevraagd en voelde zij zich belazerd. Nu ze eerlijk terugkijkt had ze zelf ook deze signalen wel gezien, maar zoals ze zelf aangaf was ze ‘blind door liefde’ en heeft ze de intentie om hier in de toekomst opmerkzaam op te zijn. Er was hier bij het geven geen sprake van een ‘goede’ balans tussen wijsheid en liefde
Zo hoorde ik onlangs op de radio nog een voorbeeld over een Nederlandse vrouw die een Facebookliefde had die zij nog nooit ‘in levende lijve’ had ontmoet. Hij zat langere tijd in geldnood en zij maakte regelmatig geld naar hem over. Nu bleek dat zij aan dit geld kwam door haar werkgever te bestelen. Zij had een administratieve functie en iedere keer als zij een factuur betaalde, maakte ze het zelfde bedrag naar haarzelf over. Hierdoor was het blijkbaar mogelijk dit enkele jaren vol te houden. Dit is natuurlijk ook een vorm van niet zuiver geven. Het rijmt bovendien ook niet met de Boeddhistische leefregel, “niet nemen wat je niet gegeven is”.


Meditatie Opleiding

Vele vormen van Dana

Hoewel we geneigd zijn om bij een Dana donatie aan geld te denken, kan Dana op vele vormen worden beoefend. Denk voorbij het concept van geldstromen. Vrijgevigheid kan op vele andere manieren stromen zoals het aanbieden van vrijwilligerswerk, het geven van een eigen gemaakte schilderij of alleen al het uitspreken van je waardering of het geven van een knuffel of een glimlach.

Dana bij een retraite

Hoeveel Dana moet je geven bij een retraite?

Bij Boeddhistische retraites is het gewoon dat de leraren geen geld vragen voor de begeleiding. Hier in het Westen is het veelvoorkomend dat er enkel een basisvergoeding wordt gevraagd waarmee de kosten, zoals kosten voor de huur van het centrum en het eten, worden vergoed. Het organiseren van de retraite en het begeleiden van het meditatieproces is dan op basis van dana. Een van de redenen is dat de Dhamma, de leer van de Boeddha, onbetaalbaar is. Daarbij worden zowel degene die de retraite organiseren, als de deelnemers worden op deze manier uitgenodigd om vrijgevigheid te beoefenen. Degene die de retraite organiseert doet dit onvoorwaardelijk. Zonder een bepaalde verwachting. Dana is dan ook geen vergoeding voor de verleende diensten, maar een gift vanuit het hart.

Bij mijn eigen retraites maak ik de kostprijs soms heel iets hoger, zodat mensen die de kosten voor de overnachtingen en het eten niet kunnen betalen, alsnog voor een lager bedrag aan de retraite kunnen deelnemen. Soms betaal ik het ook vanuit de Dana die ik van de deelnemers aan het einde van de retraite ontvang. Als de motivatie zuiver is, zou de financiële draagkracht geen belemmering voor deelname moeten zijn.

De Dana bijdrage kun je daarom enerzijds bepalen op basis van financiële draagkracht. Hoewel het goed is om ook hierin te zien waar nog sprake is van gehechtheid of juist van vrijgevigheid. Zo komt het natuurlijk voor dat mensen met weinig financiële middelen het gevoel hebben een hoger bedrag te kunnen geven, dan mensen die het financieel breder hebben.

Boeddhistische landen doneren gemiddeld veel aan goede doelen

Vrijgevigheid donaties landen

Uit dit onderzoek door Forbes blijkt dat Boeddhistische landen gemiddeld gezien veel geven aan goede doelen. Hoewel vrijgevigheid in vele tradities, culturen en stromingen een rol speelt wordt het in boeddhistische landen dus veel toegepast. In ieder geval op deze manier van geven. Opvallend is dat Nederland, dat toch een imago heeft van een land waar ‘gierige mensen’ wonen, ook nog behoorlijk hoog op de lijst staat.

Vrijgevigheid v.s. Gehechtheid

Gehechtheid kan leiden tot allerlei vormen van ongemak, stress en grotere vormen van lijden. Hoe vrijgevigheid je kan bevrijden van gehechtheid kan ik misschien wel het makkelijkste uitleggen aan de hand van een voorbeeld.

Mijn oudste dochter werd vijf jaar, terwijl we aan het kamperen waren. We verwachten bezoek en bovendien stonden we op een kampeerveld met allemaal kinderen. Hoewel we terughoudend zijn met suiker, maken we op verjaardagen een uitzondering. Dus ging ik samen met mijn oudste dochter naar de bakker voor taart. We schatten in dat we drie taarten nodig zouden hebben. Bij de bakker zagen we al snel drie taarten die ons overheerlijk leken. Maar ik dacht ook, o jee, dit gaat behoorlijk wat kosten en dat voor iets waar we eigenlijk helemaal niet achterstaan. Ik merkte de subtiele stress op en zag de gehechtheid die hieronder lag. Door deze opmerkzaamheid had ik de gelegenheid om het anders te bekijken. Ik besefte dat de lieve mevrouw achter de toonbank en haar collega mijn geld kreeg. En dat een groot deel van dit geld bestemd is voor iedereen die aan deze taart heeft bijgedragen. Denk aan de leveranciers, de boeren die verantwoordelijk zijn voor de ingrediënten, iedereen die eraan heeft bijgedragen dat de boer zijn werk goed kon doen zoals degene die zijn gereedschap hebben gemaakt, zijn kleren hebben gemaakt, zijn ouders, en hun ouders en hun ouders, etc.
Daarnaast dacht ik ook aan iedereen die een stuk taart zou krijgen. Alle kinderen op de camping, ons bezoek en niet te vergeten de jarige job zelf. Ook besefte ik mij het plezier dat de jarige job zou hebben bij het uitdelen van de taart. Ik zag de glundering in haar ogen die ze nu al had bij het uitzoeken en bedacht mij dat deze glundering er ook weer zou zijn bij het uitdelen.

De ‘stress’ had inmiddels plaats gemaakt voor een innerlijke vreugde.

Medevreugde

Medevreugde is ook een vorm van vrijgevigheid. Medevreugde, of ook wel Mudita in het Pali, is één van de Vier hartkwaliteiten (Brahma Vihara). Met mede vreugde wordt bedoeld dat je blij bent voor de ander. Er zijn in het Theravada Boeddhisme speciale meditaties gericht op het ontwikkelen van medevreugde.

Bekijk ook deze video waarin ik vertel over vrijgevigheid als tegengif voor gehechtheid en hebzucht:


Meditatie Retraites

Wij organiseren regelmatig meditatie retraites en meditatie dagen.

Meditatie Inspiratiemails

Ontvang inspiratiemails met o.a. retraite aankondigingen, meditatievideo's en tips.

Overzicht komende activiteiten

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


Ontvang inspiratiemails met:
- Aankondigingen van retraites & cursussen
- Meditatievideo's e.a. inspiratie