fbpx
Stoppen met piekeren

Stoppen met piekeren?

Omgaan met gepieker en onrust.

Hoe moet je omgaan met onrust en gepieker? Hoe moet je het stoppen? Gebaseerd op de Boeddhistische leer en Mindfulness kun je de volgende zes stappen toepassen:

  1. Herkennen en Toelaten

    Het is paradoxaal, maar als we het piekeren willen stoppen moeten we eerst accepteren dat het er is. Als we er tegen vechten is het als olie op het vuur. We dienen het huidige moment te accepteren zoals deze is, immers deze is onveranderlijk.

    Daarvoor is het belangrijk het te herkennen voor wat het is. Besef dat de onrust of het gepieker een verhaal is die wordt gevormd door je eigen, vaak neurotische en repeterende gedachten.

  2. Het van bovenaf bekijken

    In plaats van in het verhaal te zitten, probeer er als het ware van bovenaf naar te kijken. Dit kun je doen door je niet te identificeren met de gedachten. Als je zegt ‘ik denk’, ben je volledig met je gedachten geïdentificeerd en zit je middenin het verhaal. Als echter zegt ‘er zijn gedachten’, kom je los van de identificatie met de gedachten. Dus JIJ piekert niet, er zijn pieker gedachten!

    Vanuit dit perspectief, dus bovenaf, kun je heel kort nagaan welke gedachten er zoal voorbij komen. Doe dit niet te lang en probeer vooral niets op te lossen! Want voor je het weet zit je weer in het verhaal.

    Vertrouw erop dat het eindeloos denken niet de oplossing is voor problemen. Het is vaak als we loskomen van het neurotisch denken dat we antwoorden tot ons komen en we meer helder en creatief kunnen denken.

    Denk hierbij ook aan de quote van Albert Einstein:
    “Ik denk 99 keer en vind niets. Ik stop met denken, zwem in de stilte, en de waarheid komt tot mij.”

  3. Richt je aandacht op je lichaam

    Ga na hoe het gepieker zich uitdrukt in je lichaam. Hoe voelt het in je buikgebied? Zijn er spanningen in je lichaam? Waar? Zijn er temperatuurverschillen waarneembaar? Waar? Verandert het of is het vaststaand?

    Ga zo na wat je kunt opmerken in je lichaam en benoem dit, bijvoorbeeld als ‘onprettig gevoel in de buik’, ‘spanning in het keelgebied’, etc. Doordat we onderzoeken wat we in ons lichaam kunnen opmerken, verschuift de aandacht van de mind meer naar ons lichaam. Het gepieker wordt zo niet meer gevoed door nieuwe gedachten.

  4. Laat alle woorden en concepten los, volledig ervaren

    Loslaten hoe doe je dat? Om volledig los te laten moeten we juist alles toelaten, en daarbij niet denken in goed of fout. We hebben in de voorgaande stap dus onze aandacht op ons lichaam gericht en benoemd het als ‘spanning in mijn keel’, ‘warmte bij mijn hoofd’, etc. Nu laten we deze stap woorden en concepten ook los. Dit zijn ook nog allemaal termen bedacht door de mens.

    Probeer in deze stap alles volledig tot te laten en je hele lichaam te voelen zonder er woorden aan te geven. Puur Zijn met de hoofdletter Z.

    Doordat de onrust en het gepieker niet meer gevoed wordt met nieuwe gedachten, is het aannemelijk dat het langzaamaan aan in intensiteit afneemt. Je zult ook opmerken dat het lichaam zo ook steeds meer tot rust komt. Je lichaam is dan ook een afspiegeling van wat er in je mind gaande is, en andersom.

  5. Reflectie

    Vanuit de ontstaande rust is het goed om te kijken wat er precies aan de hand is, zonder in het verhaal te gaan. Dit kun je bijvoorbeeld doen door voor jezelf op te schrijven wat voor soort situatie er aan de hand is en hoe je mind daarop reageert.

    Dus bijvoorbeeld ‘Mijn zoon is later thuis dan afgesproken, hij neemt zijn telefoon niet op en mijn mind bedenkt allerlei verhalen wat er zou kunnen gebeuren’.

    Reflectie kun je goed doen door het op te schrijven. Een hele krachtige methode hiervoor is The Work van Byron Katie.

  6. Actie vanuit acceptatie

    Het is belangrijk om de acceptatie uit stap 1 vat te houden. Besef en aanvaard (zover mogelijk) dat we niet alles kunnen controleren. Hoe het nu is kunnen we niet veranderen.
    Maar we kunnen vanuit hier wel kijken hoe we het beste kunnen handelen vanuit wijsheid en vriendelijkheid.

    Dus vanuit deze overgave kunnen we voor bijvoorbeeld in bovenstaand voorbeeld bepalen:
    ‘Ik bel naar het huis van de vriend waarmee hij heeft afgesproken’. Of ‘ik rijd naar de plek waarvan ik denk dat hij is’. Of ‘ik accepteer dat ik nu niets kan doen en ik probeer verder te slapen en accepteer het ook als dit niet lukt’.

    Dit is allemaal mogelijk vanuit een bepaalde overgave dat ons bevrijd van het gepieker.

Dit is een uitgewerkte toepassing van de TORA methode welke ik heb gebaseerd op Boeddhistische beoefening. Deze methode zal ik in mijn nog te publiceren boek in detail uitleggen, maar dat is niet nodig om bovenstaande stappen te kunnen begrijpen of toe te passen.

Makkelijker gezegd dan gedaan

Bovenstaande stappen klinken misschien logisch als je deze zo bij langs loopt, maar het is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Het is dan ook geen quick fix. Het vraagt om diepgaande inzichten en het kan daarbij helpen om je te verdiepen in de Boeddhisme filosofie en psychologie en/of het aanleren van mindfulness-/ en meditatietechnieken.


Coach Opleiding

Onrust en gepieker als hindernis bij meditatie

Onrust en gepieker worden binnen het Boeddhisme ook als één van de Vijf hindernissen gezien. Dit zijn de Vijf Hindernissen in het Boeddhisme:

  1. Zintuigelijk verlangen
  2. Afkeer/Weerstand
  3. Slaperigheid/Sufheid
  4. Onrust/Gepieker
  5. Twijvel

De hindernissen verhinderen ons over het algemeen om tot diepere vormen van concentratie te komen. Ze komen vaak ook in groepjes. Zo kan het zijn dat als er gepieker is, dat er afkeer/weerstand tegen het piekeren is. En de twijfel of we er wel op de juiste manier mee omgaan.

In de Boeddhistische Sutta’s worden dan ook praktische aanreikingen gedaan om je te bevrijden van deze hindernissen. De praktische tegengiften voor onrust en gepieker worden verder op in dit artikel toegelicht, meer voordat we tot deze praktische toepassingen overgaan is het eerst belangrijk om te kijken of we het tot onderdeel van onze meditatie kunnen maken.


Meditatie Opleiding

Gepieker als meditatieobject

De eerste twee instructies bij de traditionele beschouwing tijdens meditatie volgens de Satipathana Sutta als volgt:

  1. Als er onrust of gepieker aanwezig is, weet dan dat er onrust of gepieker aanwezig is.
  2. Als er onrust of gepieker aanwezig is, weet dan dat er geen onrust of gepieker aanwezig is.

Soms zitten we zo vast in een verhaal dat we het niet eens in de gaten hebben. Het niet herkennen van een hindernis tijdens de meditatie werd door de Boeddha ook wel ‘laakbare meditatie’ genoemd.

Om ons te bevrijden van de hindernissen is het soms al voldoende om deze te herkennen; ‘O, ik ben aan het piekeren’. En zeker als je een meer getrainde meditatiebeoefenaar bent kan een hindernis, na het als zodanig te herkennen, ‘poef’ zomaar oplossen. Zie ook ‘herkennen’, of ook wel opmerken, bij de eerste stap van het stappenplan hierboven. Zolang we IN het verhaal zitten, blijven onze gedachten het verhaal voeden. Maar zodra we het herkennen voor wat het is en we de identificatie ermee los weten te laten kunnen we er verder los van komen.

De volgende instructies volgens de Satipathana Sutta zijn als volgt:

3. Begrijp hoe onrust en gepieker dat er nu niet is, ontstaat.

4. Begrijp hoe het opheffen van reeds ontstaande onrust en gepieker plaats vindt.

5. Begrijp hoe de opgegeven onrust en gepieker in de toekomst niet ontstaat.

Deze verdere instructies vragen inzicht in het voorwaardelijk ontstaan. Niets kan bestaan zonder de voorwaarden die aan het bestaan ten grondslag liggen. Dat geldt ook voor alle hindernissen en zo ook voor onrust en piekeren.

Als ik dit onderzoek ga ik zelf vooral na in welke mate er een verlangen of weerstand aan ten grondslag ligt. Onrust is immers een vorm van stress en lijden en daar ligt altijd een vorm van verlangen, gehechtheid en/of weerstand aan ten grondslag. Als er onrust is dan zijn we vaak bang voor iets dat er in de toekomst staat te gebeuren of hebben we spijt over iets wat in het verleden heeft plaats gevonden. Je kunt je daarbij onder andere de volgende vragen stellen ‘Wat wil ik graag anders?’, ‘Is er iets waarbij ik de controle wil vasthouden?’, ‘Is er iets wat ik niet kan aanvaarden zoals het is?’. Door dit te onderzoeken kunnen we vaak tot nieuwe inzichten over het voorwaardelijk ontstaan van de onrust en piekergedachten komen en van daaruit kunnen we het wellicht loslaten.

Loslaten en accepteren wat we niet kunnen veranderen. Berusting vinden in de stilte die daaruit ontstaat. Om van daaruit ofwel verder ‘opwaarts’ te gaan in ons meditatieproces, ofwel om van daaruit in het dagelijks leven meer evenwichtig te handelen.

Het belang van opheffen van piekeren en onrust

In de Boeddhistische sutta’s worden ook vergelijkingen gemaakt met de hindernis onrust en piekeren. Zo wordt de aanwezigheid van onrust en piekergedachten vergeleken met water dat wordt opgezweept door harde wind waardoor het geen goede reflectie heeft. Met andere woorden kun je dan niet helder kijken, de dingen niet zien zoals ze werkelijk zijn. En het opheffen van onrust en piekeren wordt ook wel vergeleken met het verlost worden van slavenij.

Deze vergelijkingen geven mede het belang aan van het je bevrijden van onrust en piekeren, en de hindernissen in zijn algemeen. Pas als we de hindernissen zijn opgeheven is het mogelijk om tot concentratie en/of een ‘groter ontwaken’ te komen. In feite hebben we met bovenstaande stappen de tweede stap ‘onderzoek’ van De zeven factoren van Ontwaken doorlopen en door het onderzoeken is de hindernis opgeheven en kunnen we dan pas verder op het pad.

Praktische tips voor het stoppen van piekeren of onrust

Tot slot een aantal praktische tips om jezelf te bevrijden van onrust of piekeren:

  • Je aandacht verruimen: Merk op dat er meer is dan alleen het onderwerp waarop je helemaal gefixeerd bent. Gepieker zorgt er voor dat we alleen nog maar het probleem zien. Als we onze aandacht verruimen krijgt het minder vat op ons.
  • Je aandacht vernauwen: Je kunt heel bewust je aandacht ergens anders op richten. In de meditatie kun je bijvoorbeeld met de nodige discipline met meer volume (in jezelf) het rijzen en dalen van de ademhaling benoemen, of met meer inzet de ademhaling tellen.
  • Indien mogelijk kun je ook glimlachen. Dit vraagt wel enige vaardigheid, want vaak als we helemaal verstrikt zijn in gepieker of onrust, zijn we daartoe niet bereid.
  • Dansen, sporten, actieve meditaties of andere vormen van lichamelijke beweging kunnen helpen om los te komen van de gedachten. Bij voorkeur met daarna een zitmeditatie.
  • Lange zitmeditaties. Dat is vooral zeer behulpzaam als het je lukt om niet in de slachtoffer rol te vertoeven, maar in de rol van de onderzoeker. Wat gebeurd hier? Laat zo de mind tot verstelling komen.

Niet kunnen slapen door piekeren

Een veelgehoorde klacht is piekeren in bed. Er zijn veel mensen die niet kunnen slapen door piekergedachten. Op korte termijn kan het helpen om de stappen bovenaan deze pagina te doorlopen en voor de lange termijn helpt het om je verder te verdiepen in Boeddhisme en meditatie.

Bekijk ook deze Youtube video over omgaan met angst. Het principe dat hier wordt uitgelegd werkt precies hetzelfde als bij piekergedachten.

Stoppen met piekeren is niet zo eenvoudig. Allereerst dienen we de onrust dus te accepteren en er een goede relatie mee aangaan. Vanuit daar zijn er dan wel methoden om het piekeren en de onrust op te heffen.


Meditatie Retraites

Wij organiseren regelmatig meditatie retraites en meditatie dagen.

Meditatie Inspiratiemails

Ontvang inspiratiemails met o.a. retraite aankondigingen, meditatievideo's en tips.

Overzicht komende activiteiten

4 thoughts on “Stoppen met piekeren?

  1. Bedankt voor de goede tips, ik heb de laatste paar maanden alles geprobeerd om van mijn stress af te komen. Echt alles. Het enige wat mij helpt is mediteren en ik wil ook graag deze supplementen, maar ik vraag me af je deze zou aanraden of misschien gewoon de normale Vitamine C, B enzovoort?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *


Ontvang inspiratiemails met:
- Aankondigingen van retraites & cursussen
- Meditatievideo's e.a. inspiratie