Compassie Meditatie

Uitleg en Geleide compassie meditatie

Compassie is één van de vier hartkwaliteiten binnen het boeddhisme. Ook wel bekend als de Brahma Vihara. De andere drie hartkwaliteiten zijn Liefdevolle vriendelijkheid, Medevreugde en Gelijkmoedigheid. In het Pali worden deze kwaliteiten Metta, Karuna, Mudita en Upekkha genoemd.

De compassie meditatie is erop gericht om tot een liefdevolle verbinding te komen met alle mensen die pijn ervaren of het anderzijds moeilijk hebben, terwijl we ook liefdevol omgaan met onze eigen vormen van pijn zoals angst, verdriet en somberheid.

Verschil compassie en medelijden

Compassie onderscheidt zich van medelijden* doordat compassie samengaat met gelijkmoedigheid. Compassie op de juiste manier beoefend is geen mede-LIJDEN omdat degene die compassie heeft niet wordt overmeesterd door emotioneel lijden. Degene die compassie heeft, geeft om het lijden van de ander terwijl deze zelf wel evenwichtig blijft. Als de persoon zich zou verliezen in een verhaal en emoties ontstaat er medelijden. Dan neemt het de pijn van de ander over.

* Het onderscheid tussen compassie en medelijden wordt vooral tegenwoordig veel gemaakt. Oorspronkelijk betekenen deze twee woorden exact hetzelfde. Maar zeker in deze context is het waardevol om zo een onderscheid te maken tussen ‘geraakt zijn en jezelf verliezen’ en ‘geraakt zijn met gelijkmoedigheid’.

Verschil tussen pijn en lijden

In boeddhisme wordt er ook wel een onderscheid gemaakt tussen pijn en lijden. Pijn kun je zien als een fysiek of emotioneel ongemak dat zich op natuurlijke wijze voordoet. Dit overkomt je. Het is een gevoel of sensatie dat niet te vermijden is en direct wordt ervaren. Dit is een universeel onderdeel van mens zijn.
Met lijden wordt bedoelt hoe je reageert op datgene wat je overkomt. Lijden ontstaat als je met afkeer reageert op de pijn en/of je je met de pijn identificeert.

Compassie gaat samen met mindfulness en gelijkmoedigheid

Toch is het goed mogelijk dat als we compassie beoefenen, of anderzijds in aanraking komen met pijn bij anderen of onszelf, dat er sterke emoties ontstaan. Zoals bij alles, gaat compassie beoefening dan ook samen met Mindfulness, of ook wel opmerkzaamheid. Zodra we opmerken dat we er een eigen verhaal van maken is het de kunst deze zo snel mogelijk te doorzien en indien mogelijk er weer uit te stappen. Indien dat niet lukt, en je merkt dat emoties het van je overnemen, is het mogelijk om over te stappen op Metta meditatie (Liefdevolle Vriendelijkheid meditatie) gericht op jezelf, of overstappen op Vipassana meditatie (inzicht-meditatie).

Bij compassie meditatie worden vaak zinnen uitgesproken, in verbinding met je eigen lijden of dat van iemand anders. “Dat ik vrij mag zijn van lijden” of “Dat jij vrij mag zijn van lijden”.

Bij het uitspreken van de wensen richt je je aandacht op de wensen die je uitspreekt, in verbinding met de het lijden die iemand ervaart. Meer niet. De zinnen zijn een soort van mantra, die je gebruikt als een meditatie-object.

Maar het is menselijk dat, als we niet opmerkzaam zijn, we er een verhaal omheen creëren die emoties als angst, boosheid en verdriet aanwakkeren. Als we dit op zijn beloop laten gaan worden we hier mogelijk door overmeesterd. In dat geval slaat compassie om in medelijden.

Mocht je opmerken dat er medelijden ontstaat, dan kun je Metta (liefde) of Upekkha (gelijkmoedigheid) meditatie op jezelf richten. Bijvoorbeeld door de volgende zinnen op jezelf te richten: “Dat ik het huidige moment mag aanvaarden zoals het is” of “Dat ik mag komen tot een innerlijke vreugde”. Ook kun je overgaan tot Vipassana meditatie, waarbij je jouw eigen ervaring gaat onderzoeken en ontleden. Op een gegeven moment ga je dan weer verder met de Karuna (compassie) meditatie.

Let wel, het is bijna onvermijdelijk dat er tijdens compassie meditatie gevoelens en emoties naar boven komen. Dat is niet erg. Emoties mogen er zijn, zij horen bij het leven. Het maakt zelfs dat we levendig zijn. Zo zorgen liefdevolle emoties voor vreugde en verbinding en vormen van weerstanden als boosheid en angst beschermen ons. Het is dan ook niet zo dat als deze emoties ontstaan dat we ervan af moeten. Maar we moeten opmerkzaam zijn en de emoties vervolgens toelaten in plaats van ertegen te vechten. We zijn zelf niet bij machte om dingen lost te laten, maar juist als we dingen toelaten kunnen ze ons loslaten.

Uitleg Compassie meditatie

De traditionele Compassie meditatie, zoals in het Theravada Boeddhisme beoefend, gaat door het reciteren van de volgende zin:

“Dat ik vrij mag zijn van lijden”. En bij het richten van compassie op andere mensen “Dat jij vrij mag zijn van lijden”.

Vaak wordt deze zin aangevuld met enkele andere zinnen, afhankelijk van de leraar of traditie kunnen dat bijvoorbeeld deze zinnen zijn:
“Dat je vrij mag zijn van pijn en lijden.”
“Dat je bevrijd mag zijn van moeilijkheden.”
“Dat je bevrijd mag zijn van geestelijk en fysiek leed.”

Of

“Moge ik vrij zijn van lijden en het lijden van anderen verlichten.”
“Moge alle wezens gelukkig zijn en vrij van pijn.”
“Moge ik mijn hart openen voor het lijden van anderen.”

Of

“Dat ik in vrede mag leven en vrij zijn van lijden.”
“Dat ik de oorzaak van lijden mag begrijpen”
“Moge ik, samen met alle wezens, lijden loslaten en innerlijke rust vinden.”

Of

“Moge ik vrij zijn van pijn, angst en verdriet.”
“Moge ik anderen helpen om geluk en vrijheid te vinden.”
“Moge alle wezens, zonder uitzondering, vreugde en innerlijke vrede ervaren.”

Tegenwoordig zijn er ook leraren en begeleiders die zinnen gebruiken die misschien iets beter passen bij deze tijd. Zelf gebruik ik ook diverse zinnen die voor mij passend voelen, of als ik een groep begeleid afgestemd op de groep.

“[naam van de persoon] Dat je goed met de pijn om mag gaan. Dat je verlost mag zijn van alle vormen van lijden”.

Hieronder staan een aantal verschillende geleide compassie-meditaties die ik heb opgenomen en in deze Brahma Vihara meditatiereis gebruik ik ook weer andere zinnen.

Voor jezelf kun je dus ook eigen zinnen gebruiken, zoals:
“Dat jij vrij mag zijn van angst en zorgen”
“Dat jij vrij mag zijn van ziekte en leed”

Zo kun je een zin gebruiken afgestemd op een specifieke vorm van lijden die je misschien nu ervaart.

Verschillende groepen personen

Deze compassie wensen reciteer je vervolgens op verschillende groepen personen. Voor elke groep kies je één persoon uit waar je de compassie op richt. Deze persoon staat voor iedereen in de betreffende groep. Dus als je een goede vriend die lijdt uitkiest, dan richt je in feite de compassie op alle goede vrienden die lijden.

Neem voordat je begint aan de formele compassie meditatie een ontspannende houding aan. Je kunt eventueel je ogen sluiten en je handen op je hartgebied leggen. Als dat niet prettig is, kun je de handen ook op je bovenbenen leggen. Voel eerst het contact van je billen met het kussen of de stoel en voel het contact van je voeten met de vloer. Dat helpt om je te aarden. Vervolgens kies je een vriend of goede bekende uit waarvan je weet dat hij lijdt. Dat kan groot of klein leed zijn, dat maakt niets uit. Hier kun je zolang als je wenst je compassie wensen op richten. Blijf telkens dezelfde zinnen reciteren, zodat het een soort van mantra wordt. Telkens als je afdwaalt of anderzijds wordt afgeleerd, en je merkt dit op, keer je weer terug naar deze compassievolle wensen.
Op een gegeven moment ga je verder en kies je een volgende persoon uit, uit de volgende groep.

Bij compassie meditatie hebben we een andere volgorde dan bij de andere hartkwaliteiten zoals Metta meditatie.

Een veel gebruikte volgorde van groepen bij het wensen van compassie zijn:

• Een vriend/goede bekende die lijdt
• Iemand die jou heeft geholpen of iemand die je graag mag
• Een bekende vreemde (neutraal persoon)
• Jezelf
• Alle wezens

Ik wens dat je een mooie meditatie mag hebben en dat je liefdevol mag omgaan met wat je tegenkomt.

Met Metta,
Gerjan

Geleide compassie meditatie

Bekijk deze Youtube video met een online geleide compassie mediatie:

Of beluister hier de audio versie van deze geleide meditatie:

In het begin van de eerste lockdown heb ik ook in een livestream twee geleide compassie meditaties gegeven, toegepast op de situatie omtrent het coronavirus.

Bekijk hier deze geleide compassie meditatie terug:

 

Overzicht komende activiteiten