Medevreugde

Medevreugde, ook wel Mudita, is samen met liefdevolle vriendelijkheid, compassie en gelijkmoedigheid één van de vier Brahma Vihara in het Boeddhisme. Of ook wel één van de vier Goddelijke verblijfplaatsen.

Het wordt ook wel ‘onbaatzuchtige vreugde’ of ‘altruïstische vreugde genoemd’, ofwel vreugde vinden in de voorspoed van een ander.

Zoals bij compassie, liefdevolle vriendelijkheid contact maakt met de pijn bij een ander, maakt bij medevreugde Liefdevolle vriendelijkheid contact met voorspoed bij een ander.

Medevreugde als tegengif voor jaloezie, afgunst en onverschilligheid

Zoals vriendelijkheid een tegengif is voor boosheid, is medevreugde een tegengif voor onder meer jaloezie, afgunst en onverschilligheid.
Als je blij bent voor een ander, dan wordt de vreugde bij de ander ook groter. Als jij iemand vertelt over iets positiefs dat je hebt meegemaakt en de ander is oprecht blij voor jou, dan vergroot dit jouw eigen vreugde. Als de ander daarentegen reageert met afgunst, dan heeft dit een heel ander effect.

Medevreugde is tevens een bron om contact te maken met je eigen vreugde, welke geactiveerd wordt door de voorspoed bij een ander.

De Dalai Lama heeft een treffende uitspraak gedaan over medevreugde die ongeveer als volgt gaat: “Als ik enkel gelukkig ben voor mijzelf, dan is er relatief beperkte kans voor geluk. Als ik gelukkig ben als er mooie dingen gebeuren bij andere mensen, dan zijn er miljarden meer gelegenheden om gelukkig te zijn!”

In het dagelijks leven kunnen we de intentie hebben om meer opmerkzaam te zijn op vreugde, voorspoed en geluk bij anderen en hiermee verbinding te maken. Vaak gaan we hier aan voorbij. Bijvoorbeeld als iemand iets deelt over iets leuks dat deze persoon heeft meegemaakt, dat we onverschillig reageren, of dat eraan voorbij gaan door het verhaal naar ons toe te trekken. We horen iemand iets zeggen en er is sprake van herkenning en gaan voorbij aan wat de ander zegt en hebben het direct over onszelf.
Een ander voorbeeld is dat iemand we iemand geluk of vreugde niet gunnen. Mensen die bijvoorbeeld anders denken dan dat jij doet en/of andere waarden en normen hebben. Dat ook deze mensen gelukkig mogen zijn. In plaats van dat we vast blijven zitten in jaloezie of afgunst. Natuurlijk is het wel o.k. en zelfs heen normaal dat ook deze emoties ontstaan, maar laten we proberen er in ieder geval opmerkzaam op te zijn. Dus ook daar weer niet over oordelen maar er vriendelijk naar kijken en hierop reflecteren. Zo kunnen we zaadjes planten om in de toekomst andere gedachten en gevoelens te laten opkomen.

De voorspoed bij een ander zichtbaar maken

Mensen zijn zich niet altijd bewust van hun eigen voorspoed. Je kunt je voornemen om hier scherp op te zijn. Als iemand jou iets moois verteld, maar daar niet zo enthousiast over verteld, dan kun je de persoon daarop attenderen door vanuit je eigen medevreugde enthousiast op te reageren. Bijvoorbeeld als “wauw, maar dat is toch hartstikke mooi?”. Als je zo de voorspoed bij een ander zichtbaar maakt kunnen hier direct al twee mensen vreugde in vinden. Jijzelf en de ander. En zoals een olievlek zich verspreid is het mogelijk dat jullie dit vervolgens vasthouden en weer uitstralen naar anderen. En zo maken we de wereld weer een stukje mooier.

Mudita meditatie

Tijdens meditatie gericht op het ontwikkelen van medevreugde richten we onze vreugdevolle wensen op verschillende groepen personen. Om net als bij metta meditatie tot een onvoorwaardelijke, en onbegrensde vriendelijkheid te komen. Niets en niemand uitgesloten, dus ook niet de mensen waar we het moeilijk mee hebben.

Vaak wordt Mudita meditatie in de volgende volgorde beoefend:

1. Een vriend of bekende die geluk ervaart of iets positiefs beleeft
2. Een inspirerend persoon
3. Een bekende vreemde (iemand die je nier persoonlijk kent, maar wel af en toe tegenkomt zoals een winkelmedewerker)
4. Iemand waarmee je het moeilijk hebt (waar je bijvoorbeeld irritatie of boosheid bij ervaart)
5. Alle wezens

Iedere persoon kun je op een voor jou passende afstand voor je in de ruimte visualiseren. Deze persoon staat voor iedereen in deze groep. Dus als je een bekende vreemde voor je visualiseert, staat deze voor iedereen die je niet persoonlijk kent. Kies bij iemand waarmee je het moeilijk hebt niet direct iemand uit waar je hele heftige gevoelens bij ervaart, maar juist iemand waarbij je lichte vormen van irritatie ervaart. In de wetenschap dat deze persoon staat voor iedereen waarmee je moeite hebt. Dus ook de personen waarbij je misschien meer boosheid of misschien zelfs haat ervaart. Je hoeft deze persoon ook niet persoonlijk te kennen, het mag ook iemand zijn die je bijvoorbeeld kent van televisie.

Vervolgens kunnen we deze personen wensen dat ze gelukkig mogen zijn en medevreugde vinden in hun voorspoed.

“[eventueel naam] Dat jouw vreugde en geluk voort mag gaan. Dat jouw geluk groter mag worden.”

of andere zinnen die je kan reciteren:

“[Eventueel naam], ik ben werkelijk blij voor je. Dat jouw geluk groter mag worden.”

of de zinnen die ik zelf vaak gebruik:

“[Eventueel naam], ik ben blij voor je. Dat jouw geluk mag aanhouden. Dat jouw geluk nog groter mag worden.”

Let wel dat deze laatste zin in de gebiedende wijs staat geschreven, als een affirmatie. Normaal gesproken probeer ik dat te vermijden bij de Brahma Vihara beoefening en alles te formuleren als een wens (b.v. ‘Dat je mag…’). Maar in dit geval vind ik het krachtig werken ‘Ik ben blij voor je’. Als je dat niet zo voelt, kan je die zin misschien beter achterwege laten. Zie ook de uitleg over het formuleren van bevorderlijke intenties.

Voordat je deze zinnen uitspreekt kun je eventueel eerst verbinding met de persoon maken door het gezicht voor je te visualiseren en deze zin uit te spreken:

“[Eventueel naam] Dat jij gelukkig mag zijn”

Waar moet je op letten?

Vreugde met aandacht

Net als bij de andere hartkwaliteiten gaat medevreugde samen met opmerkzaamheid. Een ‘valkuil’ (in het Engels vaak ‘een vijand van dichtbij’ genoemd) is dat we ons verliezen in de vreugde. Dan ontstaat er een soort van extatische vreugde en verliezen we onszelf. Net zoals compassie kan omslaan in medelijden dienen we hier ook opmerkzaam op te zijn. Metta (liefdevolle vriendelijkheid), Karuna (compassie), en Mudita (medevreugde) zijn alle drie dan ook gegrond in Upekkha (gelijkmoedigheid).

Als het tegenovergestelde ontstaat of je ‘het niet voelt’

Het is niet ongewoon dat soms het tegenovergestelde ontstaat, dat je het de ander juist helemaal niet gunt. Of dat je niet kunt hetgeen kunt voelen dat je wenst. Het is niet zo dat het dan ‘verkeerd’ gaat. Het is dan juist een mooie gelegenheid om daarmee te oefenen. Het gaat om de intentie en niet wat er vervolgens ontstaat. En daar dan weer opmerkzaam op zijn.
In dit artikel ga ik hier dieper op in.

Waarom geen vreugde gericht op je eigen voorspoed?

Na afloop van een Mudita-meditatie, krijg regelmatig de vraag waarom je geen zinnen uitspreekt over de voorspoed bij jezelf? “Mag dat niet ofzo?” wordt dan ook wel eens gevraagd.

Natuurlijk mag dat. Alleen is deze Mudita-meditatie gericht op onbaatzuchtige vreugde. Dat is simpelweg een andere kwaliteit dan vreugde voor je eigen voorspoed en geluk. En ik vermoed dat dit ook mede is dat de boeddhistische beoefening er mede op gericht is om het ego minder sterk te maken. En waar de een wel wat meer vreugde mag hebben bij de voorspoed bij zichzelf, mag de ander dit misschien wel wat minder. Vreugde gericht op  de voorspoed bij jezelf heeft als gevaar dat het leidt tot trots, in plaats van dankbaarheid. Nu heb ik het idee dat veel van de mensen die dit achteraf aan mij vragen vaak juist wel wat meer vreugde mogen hebben voor hun eigen voorspoed. Daar is dan ook niets mis mee. Ik heb hiervoor zelfs een meditatie ontwikkeld die in nog mijn te verschijnen boek staat uitgelegd. Maar omdat dit niet voor iedereen geldt, past dit in de algemene instructies voor het beoefenen van medevreugde. Het is simpelweg ook een andere kwaliteit.

Opmerkzaam zijn op voorspoed bij anderen

Je kunt jezelf voornemen om een bepaalde periode of week in het bijzonder opmerkzaam te zijn of iemand iets vertelt wat fijn voor hem is. Ook al laat hij deze persoon het niet zo blijken. Kijk of je dan enige vreugde in je zelf daarover kunt vinden. Al is het maar een beetje en spreek dat dan uit. Ik ben echt blij voor je! Kijk eens of je bewust de voelsprieten voor mooie dingen, vreugde volle momentjes aan kunt zetten.

Geleide meditaties gericht op het ontwikkelen van medevreugde

Enkele geleide meditaties die ik heb opgenomen:

Geleide Mudita meditatie

Opname livestream dag 20 van ’30 dagen samen mediteren’

Eerdere livestream met een geleide medevreugde meditatie

Boeddha over medevreugde

“Here, O, Monks, a disciple lets his mind pervade one quarter of the world with thoughts of unselfish joy, and so the second, and so the third, and so the fourth. And thus the whole wide world, above, below, around, everywhere and equally, he continues to pervade with a heart of unselfish joy, abundant, grown great, measureless, without hostility or ill-will.” – Buddha

Overzicht komende activiteiten