Cognitieve psychologie en Boeddhisme / Mindfulness

De cognitieve psychologie richt zich vooral op cognitie, ofwel de processen die betrekking hebben op begrip, kennis, geheugen en informatieverwerking. Probleemoplossing is hier ook onderdeel van en speelt ook een centrale rol bij de behandeling. De Cognitieve psychologie is na het Behaviorisme ontstaan. In tegenstelling tot het Behaviorisme is de psyche dus juist hetgeen dat wordt onderzocht. Volgens Piaget, een belangrijk vertegenwoordiger van de cognitieve psychologie, speelt het biologische rijpingsproces van een kind een belangrijke rol in de cognitieve ontwikkeling. Hij stelt dat er een vaste volgorde en manier van ontwikkelen is. Hij gaat er hierbij vanuit dat ieder kind met bepaalde grondbeginselen wordt geboren, dus anders zoals gesteld bij het Behaviorisme waarbij er vanuit wordt gegaan dat iedereen met dezelfde ‘fabrieksinstellingen’ wordt geboren.

Binnen de cognitieve psychologie wordt er vanuit gegaan dat innerlijke processen centraal staan bij het verklaren van menselijk gedrag. Dit kan onderzocht worden vanuit een wetenschappelijke benadering.

Binnen de cognitieve psychologie wordt ook wel het Depressiemodel van Beck gehanteerd, waarbij er wordt vanuit gegaan dat niet zo zeer, of in ieder geval niet alleen, de omstandigheden invloed hebben op een depressie, maar hoe degene naar zichzelf en de wereld kijkt. Wel is het zo dat ervaringen het zelfbeeld kunnen bevestigen, waardoor het nog meer hardnekkige overtuigingen worden.

Rationeel Emotionele Therapie (RET)
Binnen de psychotherapie vanuit de cognitieve psychologie, wordt ook wel de Rationeel Emotionele Therapie (RET) toegepast. Ook hier wordt ervan uitgegaan dat mensen geen psychische problemen krijgen door de omstandigheden en ervaringen, maar door de manier waarop ze over de ervaringen denken. Albert Ellis, grondlegger van de RET, heeft dertien, irrationele overtuigingen geformuleerd die leiden tot psychische problemen:

1. Ik moet het goed doen en van iedereen (die belangrijk voor mij is) de goedkeuring krijgen. Zo niet dan ben ik een waardeloos persoon.
2. Andere personen moeten me vriendelijk en eerlijk behandelen. Doen ze dat niet dan zijn ze slecht.
3. Ik moet een gemakkelijk en plezierig leven hebben. Indien dat niet zo is, kan ik helemaal niet van genieten.
4. Alle personen die belangrijk voor me zijn moeten van me houden en me goedkeuren. Zo niet dan is het vreselijk.
5. Ik moet een hoge presteren. Zo niet ben ik waardeloos.
6. Niemand mag zich ooit slecht gedragen. Als mensen dat wel doen, moet ik ze veroordelen.
7. Ik moet niet gefrustreerd zijn om te krijgen wat ik wil. Ben ik dat wel dan is dat verschrikkelijk. 
8. Als het moeilijk is en ik onder druk sta, gaat het niet goed met mij. Ik hier niets aan doen.
9. Wanneer ik geconfronteerd wordt met de mogelijkheid dat mij iets beangstigend of gevaarlijks overkomt, moet ik er alles aan doen om het te vermijden.
10. Ik kan mijn verantwoordelijkheden uit de weg gaan en de moeilijkheden van het leven vermijden. Ik wens geen ongemak te ervaren of pijn te lijden.
11. Mijn verleden is het belangrijkste deel van mijn leven en het bepaald hoe ik me voel en wat ik doe.
12. Alles en iedereen dienen rechtvaardig en eerlijk te zijn. Als ze dat niet zijn, is het vreselijk.
13. Ik kan zo gelukkig mogelijk zijn door zo min mogelijk te doen en gewoon te genieten.

Door middel van RET is het de bedoeling dat mensen deze overtuigingen ombuigen naar meer bevorderlijke gedachten. Dit kan worden gedaan om naar de gedachten en overtuigingen te kijken aan de  hand van de volgende vragen:

• berust deze gedachte op feiten die de werkelijkheid zo dicht mogelijk benaderen? 
• kan ik met deze gedachte mijn doel bereiken?
• vermijd ik met deze gedachte ernstige emotionele conflicten in mijzelf? 
• helpt deze gedachte mij ernstige conflicten met anderen te vermijden? 

Indien het antwoord op een vraag nee is, is het binnen de RET een irreële gedachte.

Cognitieve psychologie en Boeddhisme / Mindfulness

In het Boeddhisme wordt er eveneens veel gekeken naar gedachten en ‘mind constructies’ (daar vallen onder meer overtuigingen onder). In het Boeddhisme wordt er vanuit gegaan dat we de dingen niet altijd zien zoals ze zijn. Dat we als mens bepaalde concepten en overtuigingen hebben die tot lijden leiden, als we deze niet doorzien. Door meditatie en mindfulness kunnen we als het ware onze gedachten observeren. Als het ware de gedachten vanaf een afstandje bekijken, waardoor we ons minder identificeren met deze gedachten. Het Boeddhisme (en daarmee vooral ook de moderne Mindfulness) en de cognitieve psychologie sluiten dan ook goed op elkaar aan.

The Work van Byron Katie

Byron Katie heeft een vergelijkbare methode als de RET ontwikkeld om je gedachten en overtuigingen te onderzoeken, waarvan het fundament ligt in de Boeddhistische psychologie en filosofie. Daarbij wordt er eerst gekeken wat er speelt waar je stress van hebt, waar je je aan irriteert, etc. en welke gedachten en overtuigingen hieraan ten grondslag liggen. Dus stel dat iemand stress op het werk heeft omdat er een bepaalde deadline niet gehaald dreigt te worden. Dit is een terugkerend iets, waardoor de persoon regelmatig stress krijgt. Dan kan er worden gekeken naar de overtuiging die hieronder zit. Dat kan bijvoorbeeld zijn “Als ik de deadline niet haal word ik ontslagen.”

Door middel van eveneens vier vragen kan deze overtuiging worden bevraagd en uiteindelijk worden omgebogen:

1. Is het waar?
2. Kun je absoluut zeker weten dat het waar is?
3. Hoe reageer je op die gedachte?
4. Wie zou je zijn zonder die gedachte?

Vervolgens wordt er gewerkt met omkeringen. Door de overtuiging om te draaien, kan de cliënt/beoefenaar zelf nagaan of je er ook van de andere kant naar kunt kijken. En of dat ook enigszins waar is, of zelfs misschien nog meer waar. Mensen komen daardoor meer los van hun overtuigingen en irreële gedachten.

Overzicht komende activiteiten