Juiste Mindfulness

Juiste mindfulness, of ook wel juiste opmerkzaamheid of juiste aandacht is milde aandacht zonder identificatie en zonder oordeel. 

De Boeddha zei dat de absolute waarheid niet iets mysterieus is, maar de direct waargenomen waarheid van onze eigen ervaring. Het kan enkel gevonden worden door directe ervaring. Niet door een tweedehands theorie te begrijpen. Daarom dienen we opmerkzaam (mindful) te zijn, maar dan wel op zo’n manier dat we ons niet vereenzelvigen met datgene dat we waarnemen. Deze alles doorziende waarneming kunnen we ‘juiste mindfulness’ noemen.

Aandacht zonder identificatie en interpretatie

Mindful zijn zonder identificatie en interpretatie laat zich niet zo eenvoudig uitleggen. Immers, zoals hierboven al vermeld, is de absolute waarheid niet in woorden uit te drukken. De absolute waarheid is niet van de mind, de absolute waarheid is van de directe waarneming. De directe waarneming zonder deze in te kleuren. Woorden kunnen hier enkel naar verwijzen. Onderstaande stappen kunnen hierbij mogelijk helpen.

Identificatie loslaten bij emoties

Als we opmerkzaam zijn is het belangrijk om niet te identificeren, of ook wel niet te vereenzelvigen, met datgene dat zich in ons bewustzijn aandient. Dit laat zich goed uitleggen in het geval van emoties. Stel je voelt boosheid. Dan kun je dit benoemen als ‘Ik ben boos’. In dat geval benoem je het alsof jij die boosheid bent. Als, in plaats daarvan, je het benoemt als ‘Er is boosheid’ schep je al een afstand. Je bent niet de emotie. Emoties komen en gaan. Dit geldt niet alleen voor boosheid, maar voor alle emoties.

Identificatie loslaten bij gedachten

Hetzelfde geldt voor gedachten. Je bent niet je gedachten. Als gedachten komen, volg ze dan niet. Zie gedachten als een fenomeen zonder in het verhaal mee te gaan. Het is dan ook goed dit te benoemen als ‘gedachten’. Alsof ze niet van jou zijn. Dat zijn ze ook niet als je de identificatie ermee weet los te laten.

Interpretaties loslaten door concepten steeds verder op te breken

Het is onmogelijk om datgene dat zich in ons bewustzijn aandient niet te interpreteren. Toch kunnen we concepten verder opbreken. Zoals hierboven aangegeven kunnen we loskomen van de vereenzelviging van emoties, door deze te zien als losstaande fenomenen. Maar als we het benoemen als ‘boosheid’, interpreteren we nog steeds. Boosheid is nog steeds een concept. Het is een begrip van de mind. We kunnen dit concept in één keer loslaten, maar het kan ook stap voor stap. De eerstvolgende stap is dan na te gaan waar het concept boosheid uit bestaat. Misschien komen er bepaalde gedachten voorbij, voel je dat je kaken gespannen zijn, voel je warmte, etc. De volgende stap is je ook te ontdoen van deze concepten als spanning, warmte, etc. Dan ervaren we alle sensaties zonder er woorden aan te geven. Zonder interpretaties! Het is dan mogelijk dat je tot een ‘juiste mindfulness’ komt. De dingen zien zoals ze zijn, zonder deze in te kleuren.

Zijn met dat wat er is

Als we opmerkzaam zijn, dan ontdoen we ons van het denken. Denken kan en mag er wel zijn, maar we zien het als een proces zonder ons ermee te vereenzelvigen. De geest rust als het ware in het huidige moment. We verliezen ons niet in verhalen over de toekomst of het verleden. We maken geen todo lijstjes, doemscenario’s of verliezen ons in fantasieën. Noch verliezen we ons in herinneringen.

Vier velden van aandacht

Juiste mindfulness wordt gepraktiseerd door middel van de Vier Velden van Aandacht, of ook wel de Vier Velden van Opmerkzaamheid.

• Aandachtig op het Lichaam
  • Ademhaling
  • Activiteiten
  • Lichaamshoudingen
  • Anatomie/’Walgelijkheden’ lichaam
  • Elementen
  • Dood lichaam
• Aandachtig op het Gevoelens
  • Prettig
  • Onprettig
  • Neutraal
• Aandachtig op het Geest/Bewustzijn
  • Met of zonder begeerte
  • Met of zonder haat/afkeer
  • Met of zonder onwetendheid
  • Breed of vernauwend
  • Overtrefbaar of onovertrefbaar
  • Geconcentreerd of ongeconcentreerd
  • Bevrijd of niet bevrijd
• Aandachtig op het Mentale objecten (Dhammas)
  • 5 Hindernissen
  • 5 Groepen van bestaan/hechting
  • 6 Zintuigen
  • 7 Factoren van verlichting
  • 4 Nobele waarheden + Achtvoudige pad

Het hele schema van deze Vier Velden van Aandacht is hier te downloaden als PDF.

Wat is mindfulness?

Kenmerken van Juiste mindfulness (in relatie met Juiste inspanning) zijn:

• vernauwd of verbreed
• met meer of minder energie (inzet)
• niet geïdentificeerd / uit de verhalen
• vriendelijk
• oordeelloos

Hierbij dient mindfulness niet verward te worden met concentratie. Opmerkzaamheid kan bovenstaande kwaliteiten bevatten, terwijl de mind hindernissen ervaart zoals onrust en slaperigheid. Concentratie is een (uiteindelijk) gevolg van Juiste Mindfulness. We kunnen er niet voor kiezen zomaar een mind te hebben vrij van hindernissen. We kunnen er (in zekere mate) wel voor kiezen om met vriendelijkheid, oordeelloos en niet geïdentificeerd bij de onrust te zijn, wat op zijn beurt de voorwaarden schept voor het verminderen of opheffen van de hindernissen waardoor we tot een geconcerteerde geest kunnen komen. Vanuit deze geconcentreerde geest kunnen we de dingen (beter) zien zoals ze zijn.

In deze video geef ik nog een verdere uitleg over wat Juiste Mindfulness is:

Mindfulness retraites

Wij geven regelmatig Vipassana of ook wel Mindfulness retraites. Bekijk hier al onze: retraites.

Vragen kort beantwoord

 

Overzicht komende activiteiten