Meditatie met aandacht op de adem volgens de Anapanasati Sutta

Meditatie gericht op de adem volgens de Anapanasati Sutta

In de Anapanasati Sutta staan de instructies geschreven die de Boeddha heeft gegeven voor meditatie gericht op het aandachtig zijn van de adem. De uitvoering van deze instructies verschillen behoorlijk per traditie en leraar. Zo wordt de sutta door bepaalde scholen en leraren (mede) gebruikt om tot bepaalde jhana staten te komen, terwijl andere leraren en scholen niets op hebben met het bereiken van jhana staten. Bij vrijwel alle tradities wordt de sutta gebruikt, of delen ervan, voor de toepassing van Samatha meditatie (ook wel concentratie-meditatie of kalmte-meditatie).

Meditatie instructies

De 16 stappen uit de Anapanasati sutta

De hele sutta is hier (in het Engels) te lezen. Samengevat omvat het de volgende 16 instructies bij het aanwezig zijn bij de adem:

1. Eerste deel:
   1. Weet of de inademing kort of lang is
   2. Weet of de uitademing kort of lang is
   3. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing ervaar ik het hele lichaam’, ‘Op de uitademing ervaar ik het hele lichaam’.
   4. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing kalmeer ik het hele lichaam’, ‘Op de uitademing kalmeer ik het hele lichaam’
2. Tweede deel:
   1. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing ervaar ik vreugde’, ‘Op de uitademing ervaar ik vreugde’
   2. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing ervaar ik een plezierig gevoel’, ‘Op de uitademing ervaar ik een plezierig gevoel’
   3. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing ervaar ik mentale formaties’, ‘Op de uitademing ervaar ik mentale formaties’
   4. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing kalmeer ik de mentale formaties’, ‘Op de uitademing kalmeer ik de mentale formaties’
3. Derde deel:
   1. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing ervaar de mind’, ‘Op de uitademing ervaar ik de mind’
   2. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing de mind tevreden stellen’, ‘Op de uitademing de mind tevreden stellen’
   3. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing de mind tot concentratie brengen’, ‘Op de uitademing de mind tot concentratie brengen’
   4. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing de mind bevrijden’, ‘Op de uitademing de mind bevrijden’
4. Vierde deel:
   1. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing gewaarzijn van vergankelijkheid’, ‘Op de uitademing gewaarzijn van vergankelijkheid’
   2. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing gewaarzijn van het verdwijnen (van verlangen)’, ‘Op de uitademing gewaarzijn van van het verdwijnen (van verlangen)’
   3. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing gewaarzijn van opheffing (van verlangen)’, ‘Op de uitademing gewaarzijn van opheffing (van verlangen)’
   4. Hij traint zichzelf ‘Op de inademing gewaarzijn van opgeven’, ‘Op de uitademing gewaarzijn van opgeven’

• Vervolgens gaat de Sutta verder hoe deze beoefening het Aandachtig zijn op de Vier velden van Aandacht tot vervulling brengt.
• En daarna gaat de Sutta verder hoe het Aandachtig zijn op de Vier velden van Aandacht leidt tot de ontwikkeling van de Zeven factoren van Ontwaken.

Voorafgaand aan Vipassana meditatie

Samatha meditatie, met aandachtig zijn van de adem, wordt vaak beoefent voorafgaand aan Vipassana meditatie waarbij het opmerkzaam zijn op de Vier velden van Aandacht centraal staat, volgens de Mahasi Sayadaw methode.

Gerjan Schoemaker

Gerjan Schoemaker is meditatieleraar en oprichter van Meditatie Instituut Nederland. Gerjan is hoofddocent van onze erkende meditatie opleiding in Amsterdam en begeleidt vipassana retraites en cursussen. Gerjan bestudeerd en onderricht vanuit verschillende stromingen, waaronder het Boeddhisme en Advaita tradities. Daarnaast geeft Gerjan onderricht in diverse meditatie technieken.